Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến nguy cơ cháy, nổ là do kiến thức về PCCC của nhiều người thực hiện công việc này còn hạn chế, dẫn đến vi phạm các quy trình, quy định an toàn PCCC trong quá trình hàn, cắt kim loại. Khi hàn cắt kim loại, nhiệt độ tâm ngọn lửa lên đến 3.000°C, nhiệt độ mối hàn cũng gần 2.000°C. Quá trình hàn cắt kim loại thường phát sinh các hạt kim loại nóng chảy (có nhiệt độ trên 1.000°C) bắn ra xung quanh rất dễ gây cháy nếu gặp các vật liệu dễ cháy như vải, giấy, nệm mút (nhiệt độ bắt cháy từ 250°C). Đặc biệt, quy trình cắt kim loại có dùng luồng ôxy có lưu lượng và áp lực lớn thổi bạt lớp ôxít kim loại và một phần kim loại nóng chảy ra ngoài. Mặt trái của quy trình này cũng như việc “đổ dầu vào lửa”. Nếu mồi cháy không được phát hiện kịp thời và có các biện pháp xử lý ban đầu, đám cháy sẽ phát triển mạnh, vận tốc cháy lan tăng dần dẫn đến cháy lan, cháy lớn gây thiệt hại nghiêm trọng.
Thực tế tại các cơ sở hàn cắt kim loại phần lớn thợ hàn, cắt kim loại xuất thân từ những cơ sở nhỏ và vừa; công nhân không được tập huấn kiến thức cơ bản về PCCC. Bởi vậy, khi hàn cắt kim loại, họ không có các biện pháp an toàn PCCC. Thậm chí, người trực tiếp hàn cắt không nắm được những đặc tính nguy hiểm cháy, nổ của hàn cắt kim loại; không biết sử dụng các loại dụng cụ, phương tiện chữa cháy tại chỗ dẫn đến khi xảy ra cháy, thợ hàn thường không giữ được bình tĩnh, lúng túng, sợ hãi, không biết cách xử lý để dập tắt đám cháy ngay khi mới phát sinh, không chấp hành các quy định về PCCC trong hàn, cắt kim loại. Do đó, chúng ta cần nắm vững các kiến thức về an toàn Phòng cháy chữa cháy, đặc biệt là các thợ hàn cắt kin loại. Đây là một số biện pháp đảm bảo an toàn PCCC khi tiến hành hàn, cắt kim loại:
1. Khi tiến hành công việc hàn điện trong các buồng, thùng, khoang, bể phải thực hiện Thông gió, cử người theo dõi và phải có biện pháp an toàn cụ thể và được người có trách nhiệm duyệt, cho phép. Không tiến hành hàn ở các hầm, thùng, khoang, bể đang có áp suất hoặc đang chứa chất dễ cháy, nổ.
2. Khi hàn bên trong các hầm, thùng, khoang bể phải tiến hành thông gió với tốc độ gió từ 0,3 đến 1,5 m/s. Phải kiểm tra đảm bảo hầm, thùng, khoang bể kín không có hơi khí độc, hơi khí cháy, nổ mới cho người vào hàn.
3. Trong quá trình hàn cắt kim loại phải tổ chức che chắn bằng các vật liệu không cháy hoặc di chuyển các vật liệu dễ cháy ra khỏi khu vực hàn cắt (tối thiểu 10m), không để vảy hàn có nhiệt độ cao tiếp xúc với các vật liệu dễ cháy phải có biện pháp an toàn PCCC và phương án xử lý cháy, nổ. Khi tiến hành hàn trên cao và ngoài trời tại các vị trí hàn, nếu chưa có biện pháp phòng chống cháy thì không được tiến hành công việc hàn điện, phải làm sàn thao tác bằng vật liệu không cháy (hoặc khó cháy).
4. Khu vực hàn cắt kim loại phải cách ly với khu vực làm các công việc khác. Trường hợp do yêu cầu của quy trình công nghệ, cho phép bố trí chỗ hàn cùng với khu vực làm việc khác, nhưng giữa các vị trí phải đặt tấm chắn bằng vật liệu không cháy. Khi khử dầu mỡ trên bề mặt của vật hàn phải dùng những chất không gây cháy, nổ và không độc hại.
5. Sử dụng máy hàn phải đảm bảo chất lượng theo quy định. Chỉ sử dụng những người có chứng chỉ về công việc hàn, được huấn luyện về an toàn lao động, an toàn phòng cháy chữa cháy để thực hiện công việc hàn, cắt kim loại; thường xuyên huấn luyện về an toàn lao động cho công nhân hàn để họ nắm vững đặc điểm nguy hiểm cháy nổ trong hàn, cắt kim loại, biết sử dụng thành thạo các loại phương tiện PCCC tại chỗ để có thể dập tắt được đám cháy ngay khi mới phát sinh.
6. Chỉ sử dụng các dụng cụ hàn cắt đảm bảo an toàn như các chai khí trong thời hạn kiểm định, dây dẫn khí đảm bảo kín; đường ống dẫn khí phải được bảo vệ tránh tia lửa hàn, xỉ hàn và dầu mỡ; không đặt các chai khí gần nguồn nhiệt, hệ thống điện…. Trong quá trình hàn cần trang bị các phương tiện PCCC cần thiết như bình chữa cháy tại khu vực tiến hành hàn cắt để có thể xử lý kịp thời khi có sự cố cháy, nổ xảy ra. Khi ngừng công việc hàn cần kiểm tra khu vực xung quanh xem có tồn tại các nguy cơ, yếu tố dẫn đến cháy, nổ không, nếu có thì phải loại trừ ngay
7. Đối với thợ hàn phải thực hiện các biện pháp an toàn PCCC sau:
– Chuẩn bị đầy đủ các loại trang bị bảo hộ cá nhân (giầy, găng tay, kính hàn…); Sắp xếp nơi làm việc gọn gàng, kiểm tra tình trạng nước, cát, bình chữa cháy trang bị cho khu vực hàn, chuẩn bị chậu nước để làm nguội mỏ hàn.
– Không được dùng búa hoặc các dụng cụ phát tia lửa để gõ vào nắp chai chứa khí.
– Trong thời gian làm việc cần chú ý những vấn đề sau: Khi mồi lửa cho mỏ hàn hơi phải dùng diêm, bật lửa chuyên dùng; khi tiến hành hàn không quàng ống dẫn khí vào cổ, vào vai, kẹp chân, cuộn tròn hoặc bẻ gập ống; khi mỏ hàn hơi đang cháy không mang ra khỏi khu vực làm việc dành riêng cho thợ hàn, khi tiến hành hàn ở trên cao không được mang mỏ hàn hơi đang cháy để leo thang; trong thời gian giải lao phải tắt lửa mỏ hàn và đóng van cấp khi tới mỏ hàn.
Lan Trịnh