Suốt những năm 1970, Brenda Berkman phải đón những ánh mắt từ nghi kị đến thù hằn trong lực lượng Cứu hỏa của New York vì cô là phụ nữ đầu tiên tham gia lực lượng này. Kể cả sau vụ khủng bố tòa tháp đôi WTC ngày 11/9/2001, khi những Cảnh sát chữa cháy của thành phố được tôn vinh là anh hùng dân tộc thì cũng không có gì thay đổi đáng kể với nữ Cảnh sát chữa cháy đầu tiên của tiểu bang. Đã có những ngày Brenda Berkman không thể đi làm mà không có cảnh sát đi kèm….
New York ngày ấy là một xứ đặc biệt, không giống nơi nào khác. Lửa bốc lên ở đây vì trăm lý do khác nhau. Vì xung đột sắc tộc, vì lừa bảo hiểm lấy tiền bồi thường, hay vì các băng đảng ma tuý tranh giành địa phận buôn bán. Có những khu phố mà người dân bình thường không bao giờ bén mảng đến. Nghề chữa cháy quả là một nghề không đơn giản. Song không hẳn vì các nguy hiểm xảy ra trong công việc, mà bởi Brenda Berkmanluôn phải chịu đựng không khí thiếu thân thiện ở ngay đơn vị mình, chỉ vì là một phụ nữ.
Từ khi còn bé, bố mẹ bà đã giáo dục bà theo tinh thần vì cộng đồng. Và một cuốn truyện tranh về nghề chữa cháy đánh thức trong bà tình yêu đối với cái nghề không dành cho phụ nữ này. Phụ nữ ngày ấy có thể làm nông nghiệp, thư ký đánh máy hay bán hàng, nhưng không thấy ai làm bác sỹ hay cảnh sát. Và bà quyết tâm phá rào cản ấy.
Năm 1964, Bộ luật về quyền dân sự Civil Rights Act cấm mọi dạng kỳ thị màu da hay giới tính. Từ 1972 trở đi luật ấy mới có hiệu lực ở địa phương và 1977 lần đầu tiên Phòng Cảnh sát Cứu hoả New York (FDNY) cho phép phụ nữ dự sát hạch tuyển dụng. Sinh viên Luật Berkman là người đầu tiên nộp đơn. Cô đã tập luyện rất hăng hái. Trong cuộc thi nói trên, đã có 400 phụ nữ làm bài thi viết, 90 người được đến tiếp vòng thi thể lực.
Tháng 11/1982, lớp nữ Cảnh sát chữa cháy đầu tiên tốt nghiệp học viện, cùng 103 đàn ông.
Các ứng viên nữ phải chạy tốc độ, vượt tường, vác một hình nộm nặng 55kg… và đa số di chuyển khéo léo hơn đàn ông ở không gian hẹp. Nhưng từng người đều không đáp ứng được yêu cầu. Một số nhà báo lên tiếng, nghi nhà chức trách cố tình ra bài thi thật khó để đánh trượt phụ nữ. FDNY phủ nhận. Nhưng Berkman không chịu bỏ cuộc. Bà kiện thành phố tội kỳ thị giới tính trong quá trình tuyển chọn. Tất nhiên bà công nhận là Cảnh sát Chữa cháy cần một số tố chất cơ bắp, nhưng bài thi không thể hiện các điều kiện thực tế của nghề này, mà có những phần rất tuỳ tiện vô lý. Thời ấy ai kiện nhà nước mà bị thua sẽ trở thành persona non grata (người không được hoan nghênh) và chịu vô vàn khó khăn trong cuộc sống. Nhưng Berkman vẫn tiếp tục cuộc chiến.
Vụ kiện bắt đầu 1979. Báo chí tung tin luật sư Berkman kiện cáo chỉ để… kiếm tiền thù lao cho chính mình là luật sư và đánh bóng tên tuổi. Toà án bắt bà thề phải bỏ nghề luật mới được… làm Cảnh sát Chữa cháy. Ba năm sau, 1982, Berkman rời toà án với án quyết theo ý mình trong tay.
Giữa năm 1982, cùng 40 phụ nữ nữa, bà hoàn tất kỳ thi với đầu bài mới. Nhưng không khí kỳ thị vẫn dai dẳng tồn tại. Ở các buổi tập đầu tiên với đồng nghiệp nam, bà phải làm những bài mà đàn ông được miễn.
Nhiều đồng nghiệp của bà cắn răng chịu mọi sự hành hạ vô lý ấy, nhất là phụ nữ, họ sợ bị cô lập, tẩy chay hay thậm chí sa thải. Berkman và các nữ đồng nghiệp lập ra Hội Nữ Cảnh sát Cứu hoả “United Women Firefighters” còn tồn tại đến tận hôm nay.
Hội Nữ Cảnh sát Cứu hoả đã cho những phụ nữ làm nghề chữa cháy một tiếng nói mạnh mẽ. Nhưng lạ thay, quan điểm kỳ thị không chỉ đến từ giới mày râu. Một số bà vợ của Cảnh sát Chữa cháy da trắng biểu tình trước cửa nhà để xe, phản đối… có một phụ nữ da đen làm việc ở đó.
Dư luận hầu như không biết gì nhiều về nghề này. Phim ảnh của Hollywood miêu tả họ như những siêu nhân, vác người chạy băng băng trong lửa, nhưng thực tế đó là công việc bẩn thỉu và nguy hiểm, họ phải bò vì sức nóng và khói độc toả lên trên và nạn nhân không được cõng, mà bị lôi xềnh xệch khỏi đám cháy. Và kỳ thực là chủ yếu họ không đến dập các đám cháy, mà làm công tác cứu thương trên đường cao tốc, đỡ đẻ dọc đường hay dọn dẹp sau tai nạn.
Cách hành xử bị kỳ thị giới tính là một phần cuộc sống của bà trong nhiều năm. 1994 bà lên chức sĩ quan. Hai năm sau bà nữ Cảnh sát Chữa cháy ở Mỹ đầu tiên theo chương trình thực tập trong Nhà Trắng – một vinh dự lớn, chỉ chọn 15 người trong khoảng 1.000 ứng viên. Năm 1996, Berkman là phụ nữ và Cảnh sát Chữa cháy Mỹ đầu tiên tham gia chương trình thực tập trong Nhà Trắng. Đây là một vinh dự rất lớn, chỉ chọn 15 người trong khoảng 1.000 ứng viên.
Ngày 11/9/2001, Berkman được nghỉ, khi toà tháp đôi của World Trade Center bị al-Qaeda tấn công và huỷ diệt. Bà đến ngay hiện trường. 343 Cảnh sát Chữa cháy bỏ mạng trong cuộc tìm kiếm người sống sót, trong hôm đó và cả một tuần sau vẫn còn thêm cảnh sát chết vì ngộ độc khói.
Sau vụ 11/9, Cảnh sát Chữa cháy Mỹ trở thành những người hùng của đất nước, riêng Berkman bị ghét vì lên tiếng đòi tôn vinh cả phụ nữ trong đó. Lời giải thích có lẽ vượt quá sức tưởng tượng của thế giới văn minh: ở Ground Zero không có nữ Cảnh sát Chữa cháy nào bị chết!
Đã có rất nhiều khoảnh khắc mà bà muốn vứt bỏ tất cả. Bạn bè và gia đình bà luôn lo cho bà. Họ sợ không khí kỳ thị sẽ dần dần biến bà thành con người cay đắng và bi quan.
Tháng 9/2008, Berkman về hưu với cấp bậc Đại úy. Berkman đã làm một công việc mà bà yêu thích trong suốt 25 năm. Tuy về hưu nhưng bà vẫn huấn luyện nghiệp vụ tại Sở Cảnh sát New York và Học viện Cảnh sát Cứu hỏa Quốc gia Mỹ.
Trong sự nghiệp làm Cảnh sát Chữa cháy, Berkman đã nhận được rất nhiều giải thưởng như: Susan B. Anthony từ Hội Phụ nữ Quốc gia Mỹ (1984), Giải thưởng Cựu sinh viên xuất sắc từ Trường Cao đẳng St. Olaf, Giải thưởng Phụ nữ Can đảm của Hội Phụ nữ Quốc gia Mỹ (2002)…Ngoài ra, bà còn được Hiệp hội Lịch sử Lao động New York vinh danh năm 2005.
Cuộc đời của Berkman được thực hiện trong bộ phim tài liệu “Taking the Heat” vào năm 2006 đã thu hút được một lượng khán giả rất lớn của Mỹ. Và cuốn sách có tên “The Female Lead”, kể về cuộc đời của người nữ Cảnh sát Chữa cháy Berkman, đã truyền cảm hứng mãnh liệt cho một thế hệ các cô gái mới của nước Mỹ./.
THIÊN HƯƠNG
(tổng hợp)