Theo báo cáo thống kê của Bộ Công an, trong tổng số 13.149 vụ cháy, nguyên nhân trực tiếp gây ra cháy chủ yếu là: do sơ suất, bất cẩn trong sử dụng lửa, khí đốt 3.291 vụ (chiếm 29,18%); do sự cố hệ thống, thiết bị điện 6.458 vụ (chiếm 57,27%), nguyên nhân khác (do đốt, do sét đánh, vi phạm các quy định về PCCC, tự cháy) là 1.528 vụ (chiếm 13,55%), còn 1.872 vụ đang điều tra (chiếm 14,24%). Như vậy, cháy do sự cố hệ thống điện, thiết bị điện chiếm tỉ lệ lớn nhất trong các vụ cháy trên toàn quốc.
Để giảm thiểu số vụ cháy do điện gây ra, ngoài việc tuyên truyền ý thức sử dụng điện theo các phương án truyền thống thì việc ứng dụng giải pháp công nghệ nào cho việc kiểm soát, giám sát, khắc phục, phát hiện nguy cơ cháy do sự cố điện, thiết bị điện và phát hiện sớm sự cố cháy do điện gây ra là rất cần thiết.
Sự phát triển của xã hội loài người gắn liền với quá trình thay đổi phương thức sản xuất, tạo ra các sản phẩm ngày càng phong phú, giá trị ngày càng cao, đáp ứng yêu cầu đa dạng của con người. Việc lao động tay chân dần được thay thế bởi máy móc, các sản phẩm công nghệ cao ra đời như trí tuệ nhân tạo, công nghệ nano, robot, công nghệ sinh học, tin học lượng tử với tốc độ xử lý gấp 20.000 lần siêu máy tính hiện nay. Đây là một đòi hỏi đồng thời cũng là một xu thế tất yếu của tiến trình lịch sử xã hội loài người.
Hiện nay, ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ công tác PCCC và cứu nạn, cứu hộ đang được cơ quan chức năng triển khai tích cực. Thực hiện chỉ đạo của Bộ Công an, Cục Cảnh sát PCCC&CNCH đã phối hợp với các nhà khoa học, các đơn vị công nghệ thông tin,… tổ chức nghiên cứu, ứng dụng công nghệ điện toán đám mây, Internet of Things (viết tắt là IOT) để phục vụ công tác quản lý, số hóa cơ sở dữ liệu về PCCC giúp cơ sở, Cảnh sát Phòng cháy và chữa cháy (đặc biệt đưa ra các giải pháp, công cụ, phương tiện) phát hiện, phòng ngừa, cảnh báo sớm nguy cơ cháy, nổ và tiếp nhận cảnh báo cháy nhanh nhất khi có sự cố cháy xảy ra, trong đó có giải pháp phát hiện, cảnh báo cháy sớm do nguyên nhân từ hệ thống, thiết bị điện.
Theo nghiên cứu cho thấy, nguy cơ cháy do điện gây ra, có thể do một số nguyên nhân chính:
Cháy do quá tải, chập mạch: Nguyên nhân tự ý lắp đặt thêm các phụ tải có công suất tiêu thụ lớn không được thiết kế trong hệ thống điện sẵn có dẫn đến quá tải, chập mạch.
Cháy do hệ thống lưới điện, thiết bị tiêu thụ điện, thiết bị đóng, ngắt an toàn điện không được kiểm tra bảo dưỡng thường xuyên, không được thay thế định kỳ và đã dùng quá lâu, cũ, hết thời gian sử dụng.
Để kiểm soát các nguyên nhân nêu trên, việc ứng dụng hệ thống truyền tin báo sự cố và quản lý cơ sở dữ liệu về PCCC là vô cùng quan trọng và hữu ích. Thiết kế hệ thống quản lý (sơ đồ dưới đây) đã và đang được ứng dụng hiệu quả tại các đơn vị sử dụng dịch vụ cảnh báo cũng như tại các trung tâm chỉ huy của các đơn vị Cảnh sát PCCC&CNCH địa phương.
Mọi thông tin về hệ thống điện tại cơ sở như công suất thiết kế, công suất tiêu thụ, dòng tiêu thụ đỉnh, thông số của các thiết bị tiêu thụ điện, thiết bị đóng ngắt an toàn điện, mạng dây điện (thông số kỹ thuật, thời gian sử dụng, lịch bảo trì, bảo dưỡng, tình trạng, lịch sử sự cố, …) và các ngưỡng cảnh báo, báo động đối với từng cơ sở cụ thể sẽ được chủ động cài đặt, chủ cơ sở, cán bộ chuyên trách tại cơ sở, cán bộ kiểm tra có thể giám sát mọi nơi, mọi lúc thông qua các ứng dụng trên điện thoại thông minh (APP) đồng bộ với hệ thống truyền tin báo sự cố và quản lý cơ sở dữ liệu về PCCC. Sơ đồ hệ thống quản lý được mô tả như sau:
Ví dụ 1: Khi cơ sở lắp đặt thiết bị giám sát dòng điện, điện áp; khi dòng điện, điện áp đạt mức đỉnh (theo thiết kế), hệ thống truyền tin báo sự cố sẽ nhắn tin qua SMS, APP để cảnh báo có người liên quan, khi dòng điện, điện áp vượt ngưỡng cho phép hoặc có sự thay đổi đột ngột, hệ thống truyền tin báo sự cố sẽ báo động tới người liên quan qua SMS, APP hoặc trung tâm giám sát.
Ví dụ 2: Khi ứng dụng hệ thống truyền tin báo sự cố, việc cài đặt lịch nhắc thời điểm bảo trì, bảo dưỡng, thay thế, tạo check list kiểm tra và kết quả kiểm tra thiết bị tiêu thụ điện, thiết bị đóng ngắt an toàn điện, mạng lưới dây điện sẽ vô cùng đơn giản, thuận tiện. Đến thời điểm bảo trì, bảo dưỡng, thay thế, hệ thống truyền tin cảnh báo sự cố sẽ tự động nhắn tin qua SMS, APP để nhắc lịch cho người liên quan và cung cấp đầy đủ form, biểu mẫu để hỗ trợ việc thực hiện.
Ví dụ 3: Các sự cố về điện, cũng như sự cố báo cháy giả và sự cố khác sẽ được lưu giữ trên hệ thống truyền tin báo sự cố và quản lý cơ sở dữ liệu về PCCC, được cung cấp cho cán bộ kiểm tra (quản lý) cơ sở theo thời gian thực để quan tâm, nhắc nhở và có những hành động cụ thế với các cơ sở thường xuyên báo lỗi, sự cố, góp phần khắc phục kịp thời, phòng ngừa sự cố cháy do điện gây ra.
Trên đây là một số ví dụ về việc ứng dụng hệ thống truyền tin báo sự cố và quản lý cơ sở dữ liệu về PCCC trong công tác quản lý an toàn PCCC trong sử dụng điện.
Việc phát hiện các sự cố, lỗi hệ thống điện theo thời gian thực sẽ giúp các cơ sở có phương án, khắc phục kịp thời, góp phần hạn chế các vụ cháy do sự cố điện gây ra. Đồng thời, việc cảnh báo nguy cơ cháy, báo động cháy sớm của hệ thống truyền tin báo sự cố và quản lý cơ sở dữ liệu về PCCC sẽ góp phần hỗ trợ chủ cơ sở quản lý công tác PCCC tại cơ sở, sau đó là giúp lực lượng PCCC tại chỗ phát hiện cháy sớm, xử lý kịp thời sự cố. Trường hợp sự cố cháy ngoài khả năng của lực lượng tại chỗ thì cũng kịp thời báo động thoát nạn và ngăn chặn, cách ly, cô lập, hạn chế cháy lan, cháy lớn chờ lực lượng cảnh sát PCCC chi viện. Bên cạnh đó giúp cảnh sát PCCC nhận được thông tin báo cháy kịp thời, nhanh chóng triển khai công tác chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ, góp phần giảm thiểu đến mức thấp nhất các thiệt hại về người và tài sản do cháy nổ gây ra./.
Nguyễn Bình – Trung Sơn (C07)