Là một tỉnh miền núi phía Bắc, có diện tích rộng thứ 3 cả nước, địa hình địa vật chủ yếu là đồi núi, giao thông đi lại khó khăn, có 12 đơn vị hành chính cấp huyện, có những huyện cách xa trung tâm tỉnh khoảng 140km. Cùng với xu thế phát triển chung của cả nước tình hình phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Sơn La trong những năm gần đây cũng có những bước phát triển mạnh, công tác đầu tư hạ tầng cơ sở được các cấp, ngành, địa phương quan tâm thực hiện, nhất là các dự án khu dân cư, khu đô thị mới, khu công nghiệp kéo theo sự gia tăng nguy cơ tiềm ẩn về công tác PCCC. Hiện nay trên địa bàn toàn tỉnh có 7.524 cơ sở thuộc diện quản lý về cháy nổ, trong đó có 716 cơ sở có nguy hiểm cao về cháy, nổ (tăng 520% so với giai đoạn năm 2009). Tình hình các vụ sự cố, tai nạn cũng có chiều hướng gia tăng do ảnh hưởng của biển đổi khí hậu, mưa lũ… Rất nhiều vụ việc xảy ra tại các địa bàn chưa có Đội PCCC&CNCH khu vực, đây cũng là những khó khăn nhất định trong việc tổ chức các hoạt động chữa cháy và CNCH.
Xác định đặc thù địa lý của tỉnh, trường hợp có cháy, nổ, sự cố, tai nạn xảy ra tại các địa bàn xa trung tâm thì việc huy động lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH để tổ chức các hoạt động chữa cháy và CNCH mất nhiều thời gian, hiệu quả không cao. Để khắc phục tình trạng này, phát huy triệt để phương châm “bốn tại chỗ” trong công tác PCCC&CNCH, kịp thời xử lý, giải quyết mọi tình huống cháy, nổ, sự cố, tai nạn khi mới xảy ra, một cách làm mới đã ra đời, qua thực tiễn đã phát huy rất tốt tác dụng, đó là thành lập các Đội PCCC cơ sở trong lực lượng Công an Sơn La.
Là cơ quan thường trực tham mưu cho Công an tỉnh và địa phương về công tác PCCC&CNCH, trước thực trạng nêu trên, Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH, Công an tỉnh Sơn La đã tham mưu, đề xuất Ban Giám đốc Công an tỉnh chỉ đạo các đơn vị trực thuộc có trụ sở độc lập và Công an 12 huyện, thành phố thành lập Đội PCCC cơ sở, thành viên bao gồm cán bộ, chiến sỹ trẻ, khỏe được chọn lọc tại tất cả các phòng, đội nghiệp vụ, số lượng trung bình một đội khoảng 30 đồng chí, nhiệm vụ chính của Đội PCCC đặc biệt này ngoài việc duy trì, đảm bảo các điều kiện an toàn về PCCC&CNCH tại chính trụ sở cơ quan Công an thì khi trên địa bàn xảy ra các vụ cháy, nổ, sự cố, tai nạn thì ngay lập tức được huy động phối hợp cùng với các lực lượng của địa phương tham gia giải quyết kịp thời. Hiện nay trên địa bàn tỉnh Sơn La có tổng số 19 Đội PCCC đặc biệt này, gồm 01 đội trực thuộc Công an tỉnh Sơn La với 97 thành viên, trong đó có 01 đội trưởng, 02 đội phó; 06 đội thuộc các phòng có trụ sở độc lập (PC06, PC08, PC11, PK02, Đội CSGT đường bộ số 1, số 2) với 35 thành viên, gồm 01 đội trưởng; 12 đội trực thuộc Công an các huyện, thành phố với tổng số 382 thành viên, gồm 01 đội trưởng, 01 đến 02 đội phó. Toàn bộ lực lượng này đều được Cảnh sát PCCC&CNCH, tập huấn, kiểm tra, cấp giấy chứng nhận huấn luyện nghiệp vụ về PCCC&CNCH. Bên cạnh đó lực lượng này cũng đã được Công an tỉnh trang bị rất nhiều các phương tiện phục vụ cho công tác chữa cháy và CNCH như máy bơm chữa cháy, bình chữa cháy, máy thổi khói, bộ dụng cụ phá dỡ cầm tay, máy cắt bê tông, phao, dây CNCH… Với sự ra đời của Đội PCCC cơ sở này đã giúp cho chính quyền địa phương rất tốt trong việc giải quyết các tình huống bất ngờ, đột xuất trong công tác chữa cháy và CNCH.
Để lực lượng hoạt động ngày càng hiệu quả, đi vào nề nếp, phát huy được tối đa hiệu quả, Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH, Công an tỉnh Sơn La đã tiếp tục tham mưu cho Ban Giám đốc Công an tỉnh chỉ đạo các đơn vị trực thuộc xây dựng quy chế hoạt động của Đội, định kỳ hàng năm xây dựng chương trình, kế hoạch hoạt động; thường xuyên kiện toàn Đội khi có sự thay đổi về nhân sự; chủ động xây dựng phương án chữa cháy, phương án CNCH tại cơ quan, đơn vị mình. Hằng năm, vào các đợt triển khai tháng an toàn vệ sinh lao động (tháng 5), tháng an toàn về PCCC (tháng 10), Công an tỉnh thành lập các đoàn kiểm tra để đánh giá tổng thể các điều kiện về PCCC&CNCH của Công an các huyện, thành phố; ngoài việc kiểm tra hồ sơ theo dõi, quản lý hoạt động PCCC thì còn thường xuyên tổ chức báo động, diễn tập xử lý các tình huống trong phương án chữa cháy, phương án CNCH để chấm điểm các Đội PCCC, qua đó nhằm nâng cao khả năng, năng lực chiến đấu của lực lượng này. Chính nhờ nhận được sự quan tâm, ủng hộ cao của Ban giám đốc Công an tỉnh, lãnh đạo Công an các huyện, thành phố, sự hướng dẫn, chỉ đạo tận tình về nghiệp vụ chuyên môn của Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH nên trong những năm qua lực lượng này đã phát huy tốt vai trò của mình, đó là đảm bảo an toàn không để xảy ra cháy, nổ, sự cố, tại nạn nào dù là nhỏ nhất tại trụ sở cơ quan, đơn vị mình đồng thời luôn tiên phong trong việc tổ chức triển khai các hoạt động chữa cháy và CNCH tại địa bàn. Tính từ năm 2015 đến nay Đội PCCC cơ sở thuộc Công an các huyện, thành phố đã phối hợp với các lực lượng tại địa phương tham gia chữa cháy, CNCH 307 vụ, cứu được 23 người, tìm kiếm được 49 xác nạn nhân bàn giao cho các gia đình đồng thời hỗ trợ cùng nhân dân khắc phục hậu quả do cháy, nổ, sự cố, tai nạn và thiên tai gây ra. Tiêu biểu phải kể đến vụ việc xảy ra ngày 3/8/2017, trên địa bàn huyện Mường La, tỉnh Sơn La đã xảy ra mưa rất to, gây lũ ống, lũ quét làm thiệt hại nghiêm trọng về người, nhà cửa, hoa màu, gia súc và các công trình công cộng tại địa bàn thị trấn Ít Ong, các xã Nậm Păm, Chiềng Hoa, Chiềng San… Với tinh thần “Vì nhân dân phục vụ”, tuy việc cứu trợ khá khó khăn vất vả nhưng do đã được tập huấn, thường xuyên kiểm tra nghiệp vụ nên đội PCCC cơ sở của Công an huyện Mường La đã cùng với các lực lượng khác của Công an tỉnh khẩn trương tham gia tìm kiếm, cứu nạn, cứu hộ cả ngày lẫn đêm (cứu được 04 người thoát khỏi dòng nước lũ, di chuyển 50 hộ dân từ vùng lũ ra khu vực an toàn) giúp nhân dân di chuyển nhà cửa, tài sản, dựng chỗ ở tạm, dọn dẹp sau lũ; bảo đảm ANTT, phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương vận chuyển lương thực, thực phẩm đến từng người dân; hay như vụ chữa cháy xe xi téc tại cửa hàng xăng dầu Trường Thọ, huyện Sông Mã xảy ra ngày 5/5/2018. Ngay sau khi nhận được tin báo cháy Đội PCCC cơ sở Công an huyện Sông Mã đã nhanh chóng có mặt tại hiện trường, khẩn trương tổ chức các hoạt động chữa cháy, kịp thời khống chế không để xảy ra cháy lớn, cháy lan vào khu vực bể chứa và cột bơm, sau hơn 01h chữa cháy đám cháy đã được dập tắt, cứu được tài sản có giá trị cao, đảm bảo tuyệt đối an toàn cho người và phương tiện tham gia chữa cháy.
Từ khi được thành lập các Đội PCCC cơ sở thuộc Công an các huyện, thành phố đã tạo được nhiều dấu ấn quan trọng, được chính quyền địa phương biểu dương, ghi nhận. UBND tỉnh đã tặng 01 bằng khen, UBND huyện tặng 38 giấy khen, Giám đốc Công an tỉnh tặng 03 giấy khen cho các cá nhân có thành tích trong quá trình tham gia các hoạt động chữa cháy và CNCH.
Trước tình hình cháy, nổ sự cố, tai nạn có chiều hướng gia tăng Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH, Công an tỉnh Sơn La đã chủ động tham mưu cho Ban Giám đốc Công an tỉnh chỉ đạo Công an các huyện, thành phố thành lập các Tổ PCCC trực thuộc Đội cảnh sát QLHC về TTXH, hiện nay đã có 12 Tổ PCCC này được thành lập với tổng số 39 thành viên, có nhiệm vụ quản lý nhà nước về PCCC&CNCH đối với địa bàn, cơ sở được phân cấp quản lý, đồng thời tham mưu cho UBND cùng cấp hướng dẫn, chỉ đạo UBND cấp xã triển khai thực hiện việc quản lý nhà nước về PCCC&CNCH theo quy định tại Nghị định số 136/2020/NĐ-CP ngày 24/11/2020 của Chính phủ. Trong 06 tháng cuối năm 2021, Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH, sẽ mở các lớp tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ về PCCC&CNCH cho Công an cấp xã đồng thời tiếp tục tham mưu cho BGĐ thành lập các Tổ chữa cháy và CNCH cấp xã, trang bị phương tiện cho lực lượng này để công tác PCCC&CNCH nói chung và công tác chữa cháy và CNCH nói riêng được thực hiện tốt, ngay từ gốc rễ, phát huy tính kịp thời, chủ động góp phần giảm thiểu các vụ cháy, nổ, sự cố, tai nạn xảy ra cũng như giảm thiểu nguy cơ, thiệt hại do cháy, nổ, sự cố, tai nạn gây ra.
Qua trao đổi với đồng chí Đại tá Nguyễn Khắc Ngọc – Trưởng phòng Cảnh sát PCCC&CNCH, Công an tỉnh Sơn La cho biết: Trong năm 2021, đơn vị đã xây dựng và triển khai thực hiện 02 đề án: (1) Đề án nâng cao chất lượng công tác quản lý nhà nước về phòng cháy và cứu nạn, cứu hộ của lực lượng Công an Sơn La giai đoạn 2020-2025; (2) Đề án hỗ trợ kinh phí trang bị phương tiện phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ cho lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH – Công an tỉnh Sơn La giai đoạn năm 2021-2025. Đây là những tiền đề để xây dựng lực lượng PCCC chính quy, tinh nhuệ từng bước hiện đại từ cấp tỉnh đến cấp xã. Đồng thời Phòng Cảnh sát PCCC&CNCH, Công an tỉnh Sơn La đã tham mưu, đề xuất Bộ Công an, UBND tỉnh, Công an tỉnh trang bị bổ sung thêm trang thiết bị bảo hộ cho các Đội PCCC cơ sở Công an cấp huyện như quần áo chữa cháy, mũ, ủng… để nâng cao khả năng tác chiến của lực lượng này. Đây là những cánh tay nối dài của lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH, giúp lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, xây dựng hình ảnh đẹp trong mắt người dân.
Theo Cục Cảnh sát PCCC&CNCH