Lực lượng PCCC cơ sở là một trong bốn lực lượng PCCC lực lượng nòng cốt trong hoạt động phòng cháy và chữa cháy của toàn dân. Cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ phải có lực lượng phòng cháy và chữa cháy cơ sở được huấn luyện nghiệp vụ về phòng cháy, chữa cháy và tổ chức thường trực sẵn sàng để đáp ứng yêu cầu chữa cháy tại chỗ cho cơ sở.
Đối với cơ sở thuộc diện quản lý về phòng cháy và chữa cháy nhưng không phải là cơ sở nguy hiểm về cháy, nổ thì việc thành lập lực lượng phòng cháy, chữa cháy được thực hiện phù hợp với quy mô, tính chất hoạt động của cơ sở đó và phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về phòng cháy và chữa cháy.
Về trách nhiệm thành lập Đội Phòng cháy và chữa cháy cơ sở
Người đứng đầu cơ sở có trách nhiệm thành lập hoặc đề xuất thành lập Đội Phòng cháy và chữa cháy cơ sở và trực tiếp duy trì hoạt động theo chế độ chuyên trách hoặc không chuyên trách. Người đứng đầu doanh nghiệp trực tiếp quản lý cơ sở sẽ có trách nhiệm quyết định thành lập, ban hành quy chế hoạt động, bảo đảm kinh phí, trang bị phương tiện và bảo đảm các điều kiện để duy trì hoạt động của Đội Phòng cháy và chữa cháy cơ sở.
Quyết định thành lập Đội Phòng cháy và chữa cháy cơ sở phải được gửi tới cơ quan Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy quản lý địa bàn đó.
Về tổ chức và biên chế Đội Phòng cháy và chữa cháy cơ sở
Đội Phòng cháy và chữa cháy cơ sở hoạt động được tổ chức và biên chế tùy theo số người thường xuyên làm việc tại cơ sở đó, cụ thể được trình bày theo bảng sau:
| Số người thường xuyên làm việc tại cơ sở | Số lượng thành viên đội PCCC | Số Đội trưởng | Số Đội phó | Lưu ý |
| Dưới 10 người | Tất cả người thường xuyên làm việc | Không buộc phải có | Không buộc phải có | Người lãnh đạo cơ sở sẽ chỉ huy, chỉ đạo |
| Từ 10 đến 50 người | Tối thiểu 10 người | 01 | Không buộc phải có | |
| Trên 50 người đến 100 người | Tối thiểu là 15 người | 01 | 01 | |
| Trên 100 người | Tối thiểu là 25 người | 01 | 02 |
Về hoạt động của lực lượng PCCC cơ sở
Người đứng đầu cơ sở có thẩm quyền điều động Đội Phòng cháy và chữa cháy cơ sở thuộc phạm vi quản lý của mình để tham gia vào các hoạt động phòng cháy và chữa cháy.
Nhiệm vụ của lực lượng PCCC cơ sở trong công tác PCCC được quy định tại Điều 45 của Luật Phòng cháy và chữa cháy (hình 1).
Hình 1. Nhiệm vụ của lực lượng PCCC cơ sở
Khi xảy ra sự cố cháy, nổ lực lượng phòng cháy chữa cháy cơ sở thực hiện nhiệm vụ chữa cháy theo quy trình được trình bày tại hình 2.
Quy trình chữa cháy của lực lượng phòng cháy chữa cháy cơ sở
Theo Điều 23 của Nghị định số 83/2017/NĐ-CP (gọi tắt là Nghị định số 83) ngày 18 tháng 7 năm 2017 quy định về công tác cứu nạn, cứu hộ của lực lượng phòng cháy và chữa cháy, thì lực lượng phòng cháy chữa cháy cơ sở thực hiện nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ trong phạm vi quản lý. Nhiệm vụ, quyền hạn cứu nạn, cứu hộ của lực lượng phòng cháy và chữa cháy cơ sở được quy định tại điều 27 của Nghị định số 83, được thể hiện ở hình 3.
Nhiệm vụ, quyền hạn cứu nạn, cứu hộ của lực lượng phòng cháy, chữa cháy cơ sở
Khi xảy ra sự cố, tai nạn thuộc phạm vi quản lý, lực lượng phòng cháy chữa cháy cơ sở thực hiện nhiệm vụ cứu nạn, cứu hộ theo quy trình được trình bày tại hình 4.
Hình 4. Quy trình cứu nạn, cứu hộ của lực lượng phòng cháy chữa cháy cơ sở
Ghi chú: Nếu các cơ sở vi phạm quy định về thành lập, tổ chức, quản lý lực lượng phòng cháy và chữa cháy cơ sở sẽ bị xử lý theo Điều 44 của Nghị định 167/2013/NĐ-CP, ngày 12/11/2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình. Cụ thể các mức phạt được trình bày theo bảng sau:
| Mức phạt (đồng) | Hành vi |
| Từ 100.000 đến 300.000 | Không đảm bảo số lượng về con người, thời gian trong một ca trực, kíp trực về an toàn phòng cháy và chữa cháy |
| Lực lượng chữa cháy cơ sở không sử dụng thành thạo phương tiện phòng cháy và chữa cháy được trang bị tại cơ sở | |
| Từ 300.000 đến 500.000 | Không tổ chức phân trực tại cơ sở theo quy định |
| Từ 1.500.000 đến 5.000.000 | Thành lập đội phòng cháy và chữa cháy cơ sở hoặc chuyên ngành không đảm bảo yêu cầu theo quy định; |
| Không quản lý, không duy trì hoạt động của đội phòng cháy và chữa cháy cơ sở hoặc chuyên ngành theo quy định. | |
| Từ 2.000.000 đến 5.000.000 | Không tham gia hoạt động phòng cháy và chữa cháy khi được người có thẩm quyền yêu cầu |
| 5.000.000 đến 10.000.000 | Không thành lập đội phòng cháy và chữa cháy cơ sở hay chuyên ngành theo quy định |
Ngô Văn Anh – Trương Văn Phận (Khoa Chữa cháy)