Hệ thống chữa cháy tự động dạng đóng gói (Package) là một hệ thống chữa cháy có thể thay thế hệ thống Sprinkler, đã được phát triển tại Nhật Bản từ năm 1988 và hiện đang được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới.
Ngày 06/06/1987, một vụ cháy nghiêm trọng đã xảy ra tại viện dưỡng lão Shoujuen (diện tích 2.014m2) ở thành phố Higashimurayama, ngoại ô Tokyo. Ngọn lửa cướp đi 17 sinh mạng và khiến 25 người khác bị thương. Vụ cháy này đã khiến Chính phủ Nhật Bản phải xem xét lại yêu cầu về các biện pháp phòng cháy chữa cháy đang được áp dụng đối với bệnh viện và cơ sở phúc lợi xã hội, những nơi luôn có rất nhiều người không có khả năng tự thoát nạn khi có cháy xảy ra. Ngày 01/04/1988, Chính phủ Nhật Bản ban hành bản sửa đổi Pháp lệnh thi hành Luật Phòng cháy chữa cháy, theo đó các bệnh viện và cơ sở phúc lợi xã hội có diện tích từ 1.000m2 trở lên bắt buộc phải trang bị hệ thống chữa cháy tự động Sprinkler (thay cho quy định trước đó là 6.000m2).
Điều này đặt ra vấn đề về đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy đối với các bệnh viện, cơ sở phúc lợi xã hội có quy mô vừa và nhỏ (từ 1.000m2 đến dưới 6.000m2) đang hiện hữu trên khắp đất nước Nhật Bản lúc bấy giờ. Những công trình này đều đã được xây dựng hoàn thiện và đi vào hoạt động trước khi có quy định mới, không thể dễ dàng lắp đặt, trang bị hệ thống chữa cháy tự động Sprinkler – một hệ thống vốn phải được lắp đặt, thi công đồng thời với quá trình xây dựng cả công trình.
Và một hệ thống chữa cháy tự động mới đã được nghiên cứu phát triển để giải quyết vấn đề trên. Ngày 22/09/1988, Cục Phòng cháy chữa cháy Nhật Bản đã đưa ra thông cáo số 136 cho phép sử dụng hệ thống chữa cháy tự động Package để trang bị thay thế cho hệ thống chữa cháy tự động Sprinkler cho những công trình hiện hữu, và đến ngày 27/11/1997, thông cáo số 182 của Cục Phòng cháy chữa cháy Nhật Bản cho phép hệ thống chữa cháy tự động Package có thể sử dụng để thay thế hoàn toàn cho hệ thống chữa cháy tự động Sprinkler trong một số công trình nhất định.
Hệ thống chữa cháy tự động Package sử dụng chất chữa cháy là nước pha chất phụ gia được chứa sẵn trong các bình chứa độc lập, sử dụng khí áp lực cao để tạo lực đẩy nước chữa cháy nên không cần trang bị nguồn nước hay bơm chữa cháy, hệ thống được cấu thành từ những bộ phận như sau:
– Bình chứa chất chữa cháy.
– Thiết bị mở van bình chứa.
– Bình khí gas áp lực cao (dùng để tạo lực đẩy chất chữa cháy).
– Van an toàn.
– Van lựa chọn khu vực (cần thiết khi có nhiều khu vực phun).
– Hệ thống ống dẫn chất chữa cháy.
– Đầu phun chất chữa cháy.
– Đầu báo cháy nhiều loại (dùng để kích hoạt hệ thống).
– Bảng điều khiển.
– Nguồn điện dự phòng.
Nguyên lý hoạt động:
Hệ thống chữa cháy tự động Package cần được kích hoạt bởi 2 tín hiệu báo cháy từ 2 kênh báo cháy riêng biệt. Khi có 2 tín hiệu báo cháy, hệ thống sẽ gửi một loạt tín hiệu đầu ra đến các thiết bị van mở bình chứa, van lựa chọn khu vực, bình khí gas áp lực cao sẽ được mở để đẩy chất chữa cháy đi theo đường ống dẫn đến các đầu phun. Việc sử dụng 2 tín hiệu báo cháy từ 2 kênh báo cháy riêng biệt làm giảm tối đa khả năng xảy ra các sự cố chữa cháy giả, nhưng vẫn có độ nhạy cao hơn so với hệ thống Sprinkler sử dụng đầu phun có bộ phận cảm nhiệt.
Hình 1: Sơ đồ thiết kế và nguyên lý hoạt động của một hệ thống chữa cháy tự động Package cơ bản
Hình 2: Sơ đồ cấu tạo cơ bản của hệ thống chữa cháy tự động Package
Những công trình có thể sử dụng hệ thống chữa cháy tự động Package
Theo quy định hiện hành của Nhật Bản, hệ thống chữa cháy tự động Package được phép sử dụng để thay thế hoàn toàn hệ thống chữa cháy Sprinkler trong những công trình sau nếu diện tích dưới 10.000m2:
– Bệnh viện, nơi khám chữa bệnh, trung tâm hỗ trợ sinh sản.
– Viện dưỡng lão, cơ sở y tế chăm sóc người cao tuổi, trung tâm cứu trợ, cơ sở phúc lợi.
– Nhà trẻ, trường mẫu giáo, nhà tình thương cho trẻ em khuyết tật.
– Cơ sở chăm sóc người khuyết tật.
– Nhà nghỉ, nhà khách, khách sạn,… (chỉ yêu cầu với các tầng từ tầng 11 trở lên).
– Công trình đa năng có bao gồm bộ phận có những công năng kể trên.
Những ưu điểm của hệ thống chữa cháy tự động Package so với hệ thống Sprinkler truyền thống
Hệ thống chữa cháy tự động Package được đánh giá có khả năng chữa cháy ngang bằng hoặc ưu việt hơn hệ thống Sprinkler, với hiệu quả chữa cháy cao hơn 4 lần. Khác với hệ thống Sprinkler truyền thống, hệ thống chữa cháy tự động dạng Package không có bơm, không cần trang bị bể nước, không có hệ thống ống chính chạy xuyên suốt công trình khiến việc thi công, lắp đặt hệ thống đơn giản hơn nhiều. Hệ thống hoàn toàn có thể được lắp đặt khi công trình đã hoàn thành xong, thậm chí đã đưa vào sử dụng.
Ngoài ra với việc sử dụng cảm biến đa kênh khiến một đơn nguyên bình chứa chất chữa cháy có thể thường trực bảo vệ được cho nhiều phòng, nhiều khu vực làm giảm đáng kể chi phí vật tư và chi phí thi công, lắp đặt.
Với những ưu điểm vượt trội nêu trên, có thể khẳng định hệ thống chữa cháy Package có giá trị thực tiễn rất cao cũng như rất phù hợp để sử dụng trang bị cho những công trình quy mô vừa và nhỏ tại Việt Nam. Hiện nay Cục Cảnh sát PCCC và CNCH đang tiến hành nghiên cứu, xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật cho hệ thống này, dự kiến sẽ hoàn thành trong giai đoạn 2021-2022 nhằm sớm cho phép sử dụng hệ thống trong thực tế./.
Danh Tùng (Cục Cảnh sát PCCC&CNCH)