Cuộc thi sáng tạo khoa học và công nghệ về phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ năm 2021 – 2022 là cuộc thi thường niên được Bộ Công an phát động tổ chức với mong muốn đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học – công nghệ trong lĩnh vực phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ, đồng thời tìm kiếm những sáng kiến, công trình khoa học có chất lượng tốt để ứng dụng vào thực tiễn nâng cao hiệu quả công tác bảo đảm an toàn phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ. Cuộc thi có 19 đề tài thuộc nhiều tổ chức khác nhau, các sản phẩm dự thi có sự đa dạng về nội dung và tập trung vào một số lĩnh vực kỹ thuật số, điện tử, công nghệ vật lý, các thiết bị không người lái ứng dụng trong công tác chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ. Máy bay chữa cháy không người lái là sản phẩm nổi trội tại “Cuộc thi sáng tạo khoa học và công nghệ về phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ năm 2021 – 2022” do Bộ Công an vừa tổ chức.
Máy bay chữa cháy không người lái là sản phẩm của nhóm nghiên cứu Nhà máy Z113, Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng; được trang bị các quả đạn chữa cháy, có thể bắn xuyên kính 10mm với tầm bắn hiệu quả 30m. Tháng 4/2021, Nhà máy Z113 (Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng, huyện Yên Sơn, Tuyên Quang) chuyên sản xuất vũ khí, đạn dược quyết định chế tạo sản phẩm trái ngạch – máy bay chữa cháy không người lái. Quyết định chế tạo xuất phát từ thực tế công tác chữa cháy nhà cao tầng, kho hóa chất, rừng thời gian qua bộc lộ nhiều hạn chế. Xe thang chỉ với tới tầng 20. Nếu xảy ra cháy rừng, việc di chuyển, tiếp cận đám cháy cũng khó khăn. Trong khi đó, nhà máy lại sẵn thiết bị cơ khí, thuận tiện cho việc sản xuất.
Nhận nhiệm vụ từ Ban Giám đốc Nhà máy Z113, 12 sĩ quan của phòng kỹ thuật chia làm ba nhóm gồm: nhóm điện, điều khiển ba người; nhóm cơ khí bốn người; nhóm vũ khí đạn ba người cùng một phó nhóm, một chỉ huy. Sau khi nghiên cứu các thiết bị có sẵn cũng như mẫu mã tương tự ở nước ngoài, họ mất ba tháng để thiết kế bản vẽ, sơ đồ khí động học.
Phương án đưa ra là sẽ lắp một bản nhỏ giống flycam chụp ảnh, thông số chuẩn, nhưng kích thước nhỏ. Bản mô hình thu nhỏ được thử thành công ngay lần đầu tiên. Từ đây, nhóm phát triển thông số đó, tăng kích thước sản phẩm để có máy bay hoàn thiện.
Ở phiên bản thứ hai, sau khi hoàn chỉnh tất cả các thông số, nhóm thử nghiệm chữa cháy. Máy bay mang theo hai quả đạn chữa cháy, mỗi quả 3kg để dập tắt một đám cháy nhỏ.
Tuy nhiên, khi phóng, máy bay bị mất cân bằng, dẫn đến trượt mục tiêu. Sau thất bại này, nhóm tiến hành giải bài toán cân bằng trong thiết kế. Các chi tiết như dây điện nối thế nào, pin lắp ở đâu để bảo đảm cân bằng… được tính toán, điều chỉnh chi tiết.
Sản phẩm hoàn thiện của nhóm nghiên cứu là máy bay chữa cháy không người lái nặng 44kg, mang được tải trọng 20kg. Lần bay đầu tiên, thiết bị hoạt động được 20 phút, tốc độ bay tối đa 70km/h, trần bay 500m, tầm phóng hiệu quả có thể xuyên phá lớp kính dày 10mm là 30m. Chỉ mất 5 – 10 phút để một người vừa nạp đạn vừa điều khiển thiết bị bay.
Tưởng chừng sản phẩm đã hoàn thiện, nhóm kỹ sư có thể báo cáo hoàn thành đề tài thì một lần thực nghiệm, một lỗi nghiêm trọng được phát hiện. Do rò rỉ điện, toàn bộ thân, cánh máy bay bằng cacbon nhiễm điện. Nếu không phát hiện, sửa chữa kịp thời thì khi đang bay, đạn sẽ nổ trong nòng, chập điện, thậm chí rơi máy bay dẫn tới hư hỏng và nguy hiểm cho người phía dưới. Cả nhóm lại đi tìm điện rò rỉ từ đâu. Một lần nữa, máy bay được tháo tung. Một số bộ phận nguy cơ cao như mạch điện, pin, động cơ được kiểm tra đầu tiên và đều cho kết quả bình thường. Khi đường dây điện trong cánh máy bay được tháo rời, nhóm phát hiện con ốc dài 8mm ở khớp nối đã cọ sát làm hở dây điện.
Với một đơn vị không chuyên thì 6 tháng sản xuất thành công thiết bị bay chữa cháy không người lái là thành tích đáng nể. Khi nghiệm thu, chi phí sản xuất rẻ hơn 4 lần so với giá một số sản phẩm nước ngoài tương tự. Hiện nay, Nhà máy Z113 vẫn đang nghiên cứu để thiết bị bay có thể mang được tải trọng lớn hơn, mang theo nhiều quả nổ chữa cháy và bay lâu hơn.
Tham gia cuộc thi sáng tạo khoa học, công nghệ trong phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ ngày 12/4 tại Hà Nội, sản phẩm của Nhà máy S113 gây ấn tượng với khách tham quan. Đại tá, PGS, TS. Nguyễn Minh Khương – Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ – Bộ Công an, đánh giá sản phẩm có tính thực tiễn, phù hợp với chữa cháy ở chung cư. Khi căn hộ cháy, lính chữa cháy chưa tiếp cận hiện trường thì máy bay có thể phóng quả đạn qua cửa sổ giúp ngăn chặn đám cháy từ xa. Ngoài ra, thiết bị bay còn tích hợp loa phóng thanh để thông báo đến người dân ở tầng cao nắm được thông tin, tìm hướng thoát nạn phù hợp. Trường hợp có người mắc kẹt trên biển hay ở nơi địa hình khó tiếp cận, máy bay không người lái có thể thả áo phao, thực phẩm; hy vọng thời gian tới sản phẩm có thể thương mại hóa để phục vụ đời sống dân sinh./.
PV (Tổng hợp)