Hơn 25% các vụ cháy được ghi nhận trong giai đoạn 2015 – 2019 tại Hoa Kỳ là các vụ cháy xảy ra tại nhà dân. Trong đó, thiệt hại về người tại loại hình này chiếm đến 75% tổng số người chết và 72% tổng số người bị thương do cháy gây ra trong giai đoạn nêu trên. Đây là thực trạng mà rất nhiều quốc gia đang phải đối mặt hiện nay, và Hoa Kỳ dù là một nước phát triển có trình độ khoa học kỹ thuật tiên tiến về PCCC cũng không nằm ngoài xu hướng này.
Đơn vị: Nghìn vụ
Hình 1: Số vụ cháy nhà dân tại Hoa Kỳ hàng năm
Chú thích: (1)Đường xanh: Tổng số vụ cháy nhà dân; (2)Đường da cam: Số vụ cháy tại nhà ở có một hoặc hai hộ gia đình cư trú; (3)Đường đỏ: Số vụ cháy nhà dân là căn hộ chung cư
Trong giai đoạn 2015 – 2019, trung bình mỗi năm lực lượng PCCC chuyên nghiệp của Hoa Kỳ phải ứng phó với khoảng 346.800 vụ cháy nhà dân. Các vụ cháy này gây ra thiệt hại trung bình hàng năm là 2.620 người chết, 11.070 người bị thương và khoảng 7,3 tỷ USD thiệt hại về tài sản. Theo thống kê của Hiệp hội PCCC quốc gia Hoa Kỳ (NFPA), 69% số vụ cháy nhà dân xảy ra tại nhà ở có từ một đến hai hộ gia đình cư trú. Các vụ cháy tại các nhà ở loại này gây ra 85% tổng số người chết, 65% tổng số người bị thương và 79% thiệt hại về tài sản do các vụ cháy nhà dân.
Đơn vị: Người
Hình 2: Số người chết do cháy nhà dân tại Hoa Kỳ hàng năm
Hầu hết các vụ cháy nhà dân đều bắt nguồn từ một trong các nguyên nhân nhau: nấu ăn, thiết bị sưởi, thiết bị phân phối điện và chiếu sáng, đánh lửa có chủ đích và đốt thuốc. Trong đó, nấu ăn là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới cháy nhà dân cũng như số người bị thương nhiều nhất. Ngoài ra, đốt thuốc gây ra số người chết lớn nhất.
Đơn vị: Người
Hình 3: Số người bị thương do cháy nhà dân tại Hoa Kỳ hàng năm
Trong giai đoạn 2015 – 2019, 71% nhà dân tại Hoa Kỳ là nhà ở có một hoặc hai hộ gia đình cư trú (không bao gồm các nhà ở liên kế). Một trong những lý do khiến cho sổ người chết tại các nhà ở loại này cao hơn rất nhiều so với các căn hộ chung cư đó là các quy định về PCCC đặt ra yêu cầu cao hơn đối với các công trình cao tầng. Theo đó, các tòa chung cư được trang bị hệ thống chữa cháy tự động Sprinkler, hệ thống hút khói và hệ thống báo cháy có kết nối thông báo đến cơ quan PCCC địa phương. Kết quả là, rất nhiều vụ cháy căn hộ chung cư đã được phát hiện kịp thời ngay từ khi mới phát sinh. Trong giai đoạn nêu trên, 63% các vụ cháy căn hộ chung cư xảy ra tại khu vực bếp ăn của căn hộ, và rất nhiều trong số đó đã được dập tắt trước khi lực lượng PCCC chuyên nghiệp có mặt tại hiện trường. Trong khi đó, chỉ 26% các vụ cháy tại nhà ở có một hoặc hai hộ gia đình cư trú xảy ra tại khu vực bếp ăn.
Về nhóm tuổi của các nạn nhân, trong giải đoạn 2015 – 2019, gần ba người trong mỗi năm người chết do cháy nhà dân thuộc độ tuổi từ 55 tuổi trở lên (chiếm 57%), trong khi đó gần hai người trong mỗi năm người chết thuộc độ tuổi từ 65 tuổi trở lên (chiếm 37%) và một người trong mỗi năm người chết có độ tuổi từ 55 đến 64 tuổi (chiếm 20%). Hơn ba người trong mỗi năm người bị thương do cháy nhà dân có độ tuổi từ 25 đến 64 tuổi (chiếm 62%).
Các nạn nhân bị chết do cháy nhà dân thường là những người đang cố gắng thoát nạn, đang ngủ, mất năng lực hành vi hoặc có hành vi bất thường. Ngược lại, những người bị thương do cháy nhà dân thường là do cố gắng tự dập tắt đám cháy, tìm cách cứu nạn, cứu hộ hoặc do quay trở vào khu vực cháy.
Các vụ cháy nhà dân xảy ra nhiều hơn vào các mùa lạnh, khi con người dành nhiều thời gian ở trong nhà hơn, và tập trung vào các thời điểm khi còn thức và đang hoạt động trong nhà. Trong giải đoạn 2015 – 2019, 45% số vụ cháy nhà dân và 55% số người chết do cháy nhà dân xảy ra trong khoảng từ tháng 11 năm trước đến tháng 3 năm sau. Các tin báo cháy nhà dân có tần suất lớn nhất trong khoảng thời gian từ 17h00 đến 20h00, khi nhiều người trở về nhà sau ngày làm việc, chuẩn bị bữa tối và dọn dẹp nhà cửa. Chỉ có 19% số vụ cháy nhà dân trong giai đoạn này được ghi nhận xảy ra trong thời gian từ 23h00 hôm trước đến 7h00 hôm sau; tuy nhiên các vụ cháy trong khoảng thời gian này gây ra số người chết khá cao (chiếm 49%).
66% số người chết và 69% số người bị thương là tại các vụ cháy bắt nguồn từ ba khu vực trong nhà gồm: phòng khách, phòng ngủ và bếp ăn. Trong đó, số người chết do cháy từ phòng khách là cao hơn so với các khu vực khác. Các thiết bị phân phối điện và chiếu sáng là nguyên nhân hàng đầu gây cháy tại phòng ngủ; tuy nhiên cháy các đồ đạc được bọc và bộ đồ giường ngủ gây ra nhiều người chết nhất. Trong giai đoạn từ 2015 – 2019, trung bình cứ mỗi 12 vụ cháy đồ đạc được bọc và mỗi 25 vụ cháy bộ đồ giường ngủ sẽ gây ra chết người.
Nhằm giảm thiểu thiệt hại do cháy gây ra tại nhà dân, các cơ quan có thẩm quyền của Hoa Kỳ đã đưa ra khẩu hiệu “giảm nguồn nhiệt; loại bỏ nguy cơ bắt cháy; ngăn chặn đám cháy phát triển; nhanh chóng thoát nạn và thoát nạn an toàn”. Việc sử dụng các sản phẩm an toàn được khuyến khích; theo đó các thiết bị cần được thiết kế để tự động ngừng hoạt động khi phát hiện các yếu tố có thể gây cháy. Bên cạnh đó, người dân cần chủ động trang bị hệ thống báo cháy tự động cho nhà ở của mình. Số liệu thống kê cho thấy: gần ba trong mỗi năm vụ cháy nhà dân xảy ra chết người tại căn nhà không được trang bị báo cháy (41%) hoặc có thiết bị báo cháy nhưng không còn hoạt động (16%). Đồng thời, trong khả năng có thể cần trang bị hệ thống chữa cháy tự động Sprinkler cho nhà ở (theo thống kê chỉ có 7% số vụ cháy nhà dân là được trang bị hệ thống này). Sau cùng, các cơ quan có thẩm quyền cần tăng cường các hoạt động tuyên truyền, trao đổi với người dân về kiến thức, kỹ năng PCCC thông qua các dịch vụ công ích xã hội./.
Theo Cục Cảnh sát PCCC&CNCH